Local Big Book Story: "Ang Negosyanteng si Mansumandig"

Advertisements

Filed under Big Book Localized Stories (Cebuano version)

Sinulat ni : Carmelita K. Ragay

========================================================================

May usa ka managtiayon nga nagpuyo didto sa gamayng lungsod sa Siaton.

Usa ka adlaw ang bana niingon:

"Inday, mura man ug nagkapobre na ta pag-ayo. Mosulay kuno ko pag negosyo aron kita unya makakwarta ug mu-asenso."

Nitubag ang asawa:

"Maayo kaayo na nga ideya Dong! Unya, pila man pud ang imong pangkapital para sa imo unya nga negosyo?"

Nalipay ang bana sa tubag sa iyang asawa ug ganahan na kaayo siya musugod paninda.

"Nia man koy biente-singko sintabos dire. Ako sa ning gamiton pagpalit ug humay dayon akong dal-on ug itinda didto sa mga minahan.”

“Sige, Dong, bason kaloy-an ta unya para dili na ta magkalisod sa atong pagpuyo,” ingon ang asawa.

“Nakadungog man ko nga maayo kuno ang kita sa mga nagtinda didto, mao nga mosulay pud ko," ang sulti sa bana.

Human sila nagkasinabot, gigamit dayon sa bana nga pangkapital ang iyang biente-singko sintabos ug iyang gipalit og tunga sa kaban nga bugas humay.

Iya kining gipas-an paingon ngadto sa minahan para ibaligya sa mga minero.

Pag-abot niya didto, iyang giingnan ang mga tawo nga naa siya's tinda nga bugas.

“Dia koy dalang bugas humay nga tinda!”

Unya ang mga tawo nangutana kon tagpila ang iyang baligya.

"Tagpila man ang imong baligya nga bugas, Manong?" pangutana sa usa ka manugpalit.

"Tag biente-singko sintabos lang ni Gaw kay mao man nay presyo sa bugas karon," tubag niya.

Ug dayon gipalit sa tawo ang iyang tinda nga bugas.

Iya dayong gisuksok ang iyang halin sa iyang sinturon ug nangutana sa minero kon mupalit pa ba gihapon sila ug bugas sa sunod.

Nitubag ang minero, "Sige, Manong. Dal-i ra mi dire usob ug bugas kay amo rang paliton tanan."

 Malipayon ang bana nga nipauli sa ilang balay. Gawas nga wala na siya's pas-anon pag-uli, aduna pa gyud siya'y halin nga biente-singko sintabos.

Sa dihang niabot na siya sa ilang balay, ang asawa nangutana ug nangukumusta sa iyang pagpaninda ug bugas sa minahan.

"Kumusta man imong pagpaninda didto Dong, nahalinan ba ka?"

Ang bana nitubag, " Oo, Inday oy! Nahurot gyud dayon akong tinda nga tunga sa kaban nga bugas. Maayo man diay kaayo ni nga negosyo. Dali ra kaayo nahalin akong dalang tinda."

Nalipay pag-ayo ang asawa ug niingon, "Aw, maayo diay kaayo, Dong. Madato na gyud ta ani unya puhon!"

Pagka-ugma, nikumpra na pud ug tunga sa kaban nga bugas humay ang bana. Ug sama sa niagi, iya kining gidala ngadto sa minahan ug gitinda.

Sa gihapon ang mga tawo didto nangutana:

"Manong, tagpila man nang imong bugas nga baligya?"

Dayon siya abtik nga nitubag:

"Parehas ra gihapon sa una, biente-singko sintabos."

Gipalit dayon ang iyang bugas sa minero.

Iyang gidawat ang bayad nga kwarta ug dayon siya nipauli na sa balay nila.

"Kumusta man ang negosyo karon Dong," nangutana ang iyang asawa.

"Aw, maayo gihapon kaayo Inday!”

“Parehas sa una nakong pagpaninda, gihurot dayon ug palit akong bugas," malipayong tubag sa bana.

Nagpadayon ang bana sa iyang pagpaninda ug bugas didto sa iyang mga suki sa minahan.

Kada adlaw siya mopalit ug tunga sa kaban nga bugas ug iya kining gibaligya sa parehas nga presyo sa iyang pagpalit.

Ug sa gihapon mahalin kini nga walay palya.

Usa ka tuig ang nilabay, ang asawa nakig-istorya sa iyang bana kabahin sa ilang negosyong pagmaligya.

Niingon ang asawa sa bana:

"Dong, usa na man ka tuig sukad sa imong pagnegosyo ug bugas. Ato nang ihapon atong kwarta nga natigum gikan sa mga halin sa bugas nga imong gibaligya."

“Sige, Inday,” tubag sa bana.

Nikuha ug banig ang asawa ug gibuklad kini sa salog para butangan sa ilang mga natigum nga kwarta, ug niingon.

"Ikaw lingkod diha sa pikas kilid Dong kay para atong tabangan ug ihap imong halin ug naginansya. Daghan na dagway na kaayo! Ihuwad na dinha sa banig ang atong na-kwarta Dong kay atong ihapon." Naghinamhinam na ang asawa nga makakita sa usa ka tuig nga tinugaman sa iyang bana nga naninda.

Apan murag naglibog ang bana, nihuna-huna sa makadiyot ug dayon nangutana sa asawa:

"Unsay daghang kwarta, Inday?"

"Kato gud imong mga halin sa bugas nga imong gitinda. Atong ihapon para atong makita kon pila ang atong naginansya," tubag sa asawa.

"Aw, unsa gud diay. Dia ra day o. Mao ni tanan akong halin sa usa ka tuig nakong pinaninda," ingon sa bana nga hinay-hinayng nikuot sa iyang bulsa.

Ang asawa nasurpresa kay ang gitunol sa iyang bana nga kwarta, biente-singko sintabos ra.

"Mao ra na tanan, Inday," sulti sa bana samtang gahatag sa kwarta sa asawa.

"Pila imong palit sa bugas, Dong?," ingon ang asawa.

Ang bana nitubag, "Biente-singko sintabos."

Ang asawa nipadayon, "Pila imong baligya?"

"Biente-singko sintabos," tubag sa bana.

"Susmaryusep, Dong! Unsa man intawon imong maginansya nga imo ra man pud diayng gibaligya ug parehas nga presyo sa imong pagkumpra," ang sulti sa asawang nadismaya sa resulta sa usa ka tuig nga kita sa iyang bana.

Nakahuna-huna ang bana nga insakto diay ang iyang asawa nga wala siya's naginansya sa iyang bugas nga gitinda.

Sa iyang kadismaya, nisandig siya sa bungbong ug sa hilum gahuna-huna.

Sukad niadto, sige na lang ug sandig sa bungbong ang bana nga layo kaayo ang hunahuna.

Gumikan niini, gihinganlan siya sa iyang asawa nga si "Mansumandig" ang tawong pirming naghunahuna ug nagsandig.

Usa ka adlaw gikan sa moang hitabo, niingon ang asawa:

"Mansumandig, hatagi ko ug biente-singko sintabos kay akong sulayan pagnegosyo para mudako kanang kwartaha."

“Maninda lamang ta ug banig nga nilala,” sulti niya.

Sa walay pagduha-duha, gihatag dayon sa bana ang mao nga kwarta ngadto sa iyang asawa.

Unya miingon ang asawa, "Tala, kuyugi ko didto sa kahumayan kay mopalit ta ug uhot nga balor biente-singko sintabos, dayon akong lalahun para mahimong banig ug ibaligya."

Silang duha niadto dayon sa kahumayan ug nipalit uhot para lalahon sa asawa.

Si Mansumanding maoy tigpas-an sa gipalit nilang mga uhot. Pag-abot sa balay, ila kining ibulad sa iyang asawa dayon pagkauga, lalahon kini sa iyang asawa.

Adlaw ug gabii nga naglala ang asawa sa mga uhot para gam-on ug banig nga inugtinda. Ug sa dihang siya nakahuman ug walo ka bugkos nga nilala, iya dayon kining gitinda ang mga nahimo niyang banig.

Ang usa ka nilalang banig, gitinda sa asawa sa presyo nga kinse sintabos.

Ug ang iyang tanan nga halin iyang gibalik pagpangumpra ug uhot para malala pag-usab.

Padayon siyang naglala ug nagbaligyag banig.

Ug tungod sa kamaayo sa iyang trabaho, daghan ang mga tawo nga ganahan mopalit sa iyang tinda.

Nilabay na sad ang usa ka tuig, ug nakahunahuna ang asawa nga panahon na para ilang ihapon ang ilang tanan nga natigum nga kwarta gikan sa iyang pagpaninda ug banig nga nilala.

"Dali na Mansumandig, tabangi ko ug ihap aning atong kwarta nga natigum sa usa ka tuig natong pinaninda ug banig nga nilala," ingon niya sa iyang bana samtang gabuklad ug banig sa salog aron butangan sa ilang kwarta.

Ang bana, sa gihapon naglingkod sandig sa bungbong atubangan sa iyang asawa nga naghuwad sa tinigum nilang kwarta.

“Ay, pagkadaghan lagi ana Inday!” ingon sa bana.

Gila-in niya ang biente-singko sintabos nga iyang gikapital, ug dayon ilang gikwenta ang kwarta nga nasobra.

"Dia ra ang imong biente-singko sintabos, Dong. Guniti ni kay mao man ni atong unang kapital ani nga negosyo," ingon ang asawa samtang gatunol sa kwarta sa iyang bana.

Ilang gi-ihap ang sobra nga niabot ug tresientos ka pesos. Mao kini ang natubo sa ilang ginansya sulod sa usa ka tuig nga pagpaninda ug banig nga nilala.

Si Mansumandig nibalik ug sandig sa bungbong samtang gibatyag ug kaulaw nga nakahinumdom sa dili maayong resulta sa iyang unang pagpamaligya ug bugas.

"Maayo pa ka Inday kay dako kaayo nakwarta sa imong pagpaninda ug banig," masulob-on nga sulti ni Mansumandig sa iyang asawa.

Apan niingon ang iyang asawa nga naluoy sa iyang bana, "Dong, ayaw ra kabalaka. Dia, dawata kining kwarta para imong ipalit ug karabaw."

Gidawat ni Mansumandig ang kwarta dayon iyang gipalit ug karabaw nga gigamit sa pagpanguma.

Nilabay ang pila ka mga adlaw, bulan ug tuig, ang mag-asawa aduna nay kaugalingon nga kahumaynan.

Nilambo kini pag-ayo hinungdan nga nahamugaway na silang duha sa ilang pagpanimuyo.

Categories: Big Book Stories